FAYDALI BİLGİLER

Fosfor Metabolizması

Fosforun hayvanlarda birçok fonksiyonu vardır ancak en önemli rolü iskelet sisteminin bütünlüğünün ve gelişiminin sağlanmasıdır. Sığır vücudundaki fosforun yaklaşık 80-85%’i kemik ve dişlerde bulunur. Fosfor aynı zamanda hücrelerarası enerji transferine de katkıda bulunmakta, birçok enzim sisteminin yapısına katıldığı gibi tükürüğün de önemli bir bileşeni olarak yer almaktadır. Sağmal ineklerde fosfor (P) emilimi birçok faktörden etkilenmektedir ve emiliminin gerçekleştiği birincil vücut bölümü ince bağırsakladır. Vücutta toplam emilebilen P miktarı, tüketilen (her türlü yem ve mineral katkıları) toplam P miktarına, Ca-P oranına, yem kaynağına (karma yem, tahıl, kaba yem vs.), hayvanın yaşına ve Magnezyum (Mg), Kalsiyum (Ca) ve Potasyum (K) gibi minerallerin vücutta bulunma seviyelerine göre değişkenlik gösterebilmektedir. Tükürük önemli miktarda P içerir ve “Endojen(vücutta üretilen) P” havuzuna önemli miktarda katkıda bulunur. Tükürük salgılanmasını baskı altına alan tüm faktörler Endojen P’ un idrar yolu ile dışarı atılmasına neden olmaktadır. Sıcak stresi koşullarında da P emiliminin azaldığı bildirilmektedir. Her iki durumda da günlük rasyonların P seviyeleri tekrar gözden geçirilmelidir. Fosforun vücuttan atılımının en önemli kaynağı dışkılamadır. Buna göre Fosforun vücut dışına atılımının 68.6% dışkılama, 1% idrar, 30.3% süt yolu ile olduğu belirtilmiştir. SÜT İNEKLERİNİN FOSFOR GEREKSİNİMLERİ ve BAZI ÖNEMLİ NOTLAR

• Yüksek verimli süt sığırlarının P ihtiyaçları tam olarak tanımlanamamıştır.
• Rasyonlardaki P gereksinimi % değil gr cinsinden hesaplanmalıdır.
• P ihtiyacı belirlenirken Ca seviyesi dikkate alınmalıdır.
• Günlük sırası ile 27,36 ve 45 litre süt üreten bir sağmal ineğin Pr ihtiyacı sırası ile 68, 85 ve 100 gr olarak belirtilmiştir. Bu miktarlar normal kuru madde alım koşullarında sırası ile % 0.36-0.39 ve 0.42 /% KM olarak hesaplanabilir.
• Normalin üzerinde P seviyesinin sığırlarda üreme performansını artırdığına yönelik yeterli çalışma bulunmamaktadır ancak yetersizliği üreme performansını olumsuz etkilemektedir.
• Uzun süre P yetersiz çayır ya da merada kalan sığırlarda Çayır Tetanisi riski oldukça yüksektir.
• Süt ineği rasyonlarında P ihtiyacı belirlenirken kaba yem kaynakları da dikkatle incelenmelidir.

Bazı yem maddelerinin Fosfor içerikleri Tablo-1 de gösterilmiştir.

Derleyen ve Hazırlayan: İsmail E. KAYMAK Yem Ar-Ge Md./Hayvan Besleme Uzmanı